Savaşlar ve terör taarruzları, insanları yalnızca direkt şiddetle değil, gündelik hayatta masumca duran objeler aracılığıyla da vuruyor. Son olarak İsrail’in Hizbullah’a karşı düzenlediği ataklar, şiddetin bu zımnî yüzünü bir sefer daha gözler önüne serdi. Pekala tarih boyunca hangi objeler mevtin soğuk yüzüne dönüştü?
Çiçek hastalığı bulaştırılan battaniyelerden, bomba yüklü otomobiller ve patlayıcı dolu davet aygıtlarına kadar birçok örnek, devletlerin ve örgütlerin sıradan nesneleri nasıl ölümcül silahlara dönüştürdüğünü gösteriyor.
Birmingham Üniversitesi’nden Güvenlik ve İstihbarat Analisti Steve Hewitt, bu mevzuda dikkat alımlı bir yazı kaleme aldı. Hewitt, tarihin çeşitli devirlerinde şiddetin nasıl gündelik araçlarla işlendiğini tahlil ediyor. Çalışmasında İsrail’in Hizbullah’a karşı düzenlediği davet aygıtı ve telsiz operasyonlarına da değiniyor.
ŞEMSİYEYLE GELEN ÖLÜM
Hewitt, yazısına 1978’de Bulgar muharrir ve muhalif Georgi Markov’un Londra’da şemsiyeyle zehirlenmesi olayıyla başlıyor. KGB tarafından gerçekleştirilen bu suikastta, temiz görünen bir şemsiye zehirli bir iğneyle donatılmıştı. Markov, otobüs beklerken şemsiyeyle itilmiş ve dört gün içinde zehirlenme sonucu hayatını kaybetmişti. Bu olay, suçsuz objelerin ölümcül bir silaha nasıl dönüştürülebileceğinin çarpıcı bir örneği olarak tarihe geçti.
ÖLDÜREN BATTANİYELER
Yazar, okuyucuları 1700’lü yıllara götürerek İngiliz yerleşimcilerin, yerli halklara karşı biyolojik bir silah olarak çiçek hastalığı bulaştırılmış battaniyeler kullandığını anlatıyor. 1763 yılında İngiliz kumandan Jeffrey Amherst, yerli halkları zayıflatmak emeliyle çiçek hastalığı salgınını yaymayı önermişti. Çiçek hastalığı taşıyan battaniyelerin yerli halka dağıtılması, bu ölümcül biyolojik taarruzun bir kesimiydi. Sonuçları belgisiz olsa da bu olay, sıradan objelerin savaşlarda silah olarak kullanılmasının tarihi bir örneği olarak kabul ediliyor.
BOMBALI OTOMOBİLLERİN TARİHTEKİ BİRİNCİ KULLANIMI
1920’de New York’ta at otomobiliyle yapılan bir bombalı akın, motorlu ulaşımın başlangıcında terörizmin yeni bir boyuta taşındığını gösterdi. Bir anarşist tarafından düzenlenen hücumda, Wall Street’te patlayan bomba 40 kişinin vefatına, yüzlerce kişinin yaralanmasına neden oldu. Bu taarruz, kentlerde yaygın olan araçların nasıl ölümcül bir silaha dönüşebileceğinin en erken örneklerinden biriydi ve 20. yüzyıl boyunca artarak devam etti.
BOMBA YÜKLÜ ARAÇLAR VE ANARŞİST SALDIRILAR
Steve Hewitt, Marksist tarihçi Mike Davis’in “Buda’nın Vagonu: Bombalı Otomobillerin Kısa Tarihi” kitabından yola çıkarak bombalı araçların terör aksiyonlarında nasıl sistematik bir biçimde kullanıldığını açıklıyor. Hewitt, bombalı araçların “hem gayeye yönelik hem de ayrım gözetmeksizin” kullanıldığını vurguluyor. Örneğin, 1972’de İrlanda Cumhuriyet Ordusu, Belfast’ta bir buçuk saat içinde 20 bombalı araçla atak düzenlemiş ve bu ataklar “Kanlı Cuma” olarak tarihe geçmiştir.
TELEFONLAR VE DAVET AYGITLARI İLE YAPILAN SUİKASTLER
Hewitt, İsrail istihbarat servislerinin uzun yıllardır gündelik objeleri ölümcül silahlara dönüştürdüğünü anlatıyor. 1972 Münih Olimpiyatları’nda İsrailli atletlere saldıran Filistinlilerden intikam almak için Mossad, bir FKÖ temsilcisini masanın üzerine yerleştirilmiş bir telefona gizlenmiş bomba ile öldürdü. Bir yıl sonra, Kıbrıs’ta öteki bir FKÖ yetkilisi Mossad tarafından yatağına yerleştirilen bir bombayla öldürüldü.
İsrail’in 1996’da Hamaslı bir bomba imalatçısını cep telefonuna yerleştirdiği patlayıcıyla öldürmesi, bu stratejinin bir diğer örneğiydi. Tıpkı yıl CIA-Mossad ortak operasyonu, Şam’da bir Hizbullah yetkilisini SUV’un yedek lastiğine yerleştirilen bombayla öldürdü.
SIRADAN OBJELERİN GELECEKTEKİ TEHLİKELİ YÜZÜ
Hewitt, gelecekte sıradan objelerin daha büyük tehditler yaratabileceğine dikkat çekiyor. İsrail’in Hizbullah’a karşı yürüttüğü operasyonlarda bir şirketler zinciri kurarak üretim yaptığı taktikler, devletlerin bu boyutta operasyonlar düzenleyebileceğini ve şahsî aygıtların yaygınlaşmasıyla terör taarruzlarının çok daha büyük çapta gerçekleşebileceğini gösteriyor.
Hewitt, makalesinde şu uyarıyı yapıyor: “Bir gün bir telefon rakibinizi öldürebilir, lakin o telefonun sizi öldürmeyeceğinin garantisi yok. Devletler ve terörist kümeler, bu cins şiddet aksiyonlarında suçsuz insanları amaç almaya devam ediyor. İster devlet eliyle ister örgütler aracılığıyla, bu cins şiddet hareketlerinde her vakit günahsız beşerler ziyan görüyor.”